دو سيستم ثبت اختراع در جهان وجود دارد:
الف ـ روش اعلامي         ب ـ روش تحقيقي

الف ـ روش اعلاميثبت اختراع به نحو روش اعلامي براساس ادعاي مخترع صورت مي‌گيرد.
در اين روش ادعاي مخترع مقرون به صحت تلقي شده به شرط عدم سابقه ثبت،‌ ادعاي مخترع به ثبت مي‌رسد.
ماده 36 قانون ثبت علائم تجارتي و اختراعات مقرر مي‌دارد كه : ورقه (سند) اختراع به هيچ وجه براي قابل استفاده بودن و يا جديد بودن و يا حقيقي بودن اختراع سنديت ندارد و همچنين ورقه اختراع مزبور به هيچ وجه دلالت بر اين نمي‌كند كه تقاضا كننده يا موكل او مخترع واقعي مي‌باشد و يا شرح اختراع يا نقشه‌هاي آن صحيح است و اشخاص ذي‌نفع مي‌توانند نسبت به موارد مزبور، در محكمه ابتدايي تهران اقامه دعوئي كرده خلف آن را ثابت نمايند.
با عنايت به ماده فوق‌الذكر روش ثبت اختراع در ايران روش اعلامي مي‌باشد، مخترع موظف است كه مدارك اختراع ادعايي خود را به اداره مالكيت صنعتي ارائه نمايد و اداره مالكيت صنعتي با بررسي ادعاي مخترع در سوابق ثبتي خود به شرط  اينكه اختراع مذكور قبلاً به نام ديگري به ثبت نرسيده باشد اقدام به ثبت اختراع خواهد نمود و سند اختراع (ورقه) به نام مخترع را صادر مي‌نمايد در اين حالت،‌ اداره مالكيت صنعتي كه مسؤوليت صدور ورقه (سند) اختراع را به عهده داشته و مسؤول صحت و سقم اختراع مخترع نمي‌باشد. بلكه مخترع شخصاً پاسخگو خواهد بود و اگر شخص يا اشخاصي ادعايي نسبت به اختراع ثبت شده دارند بايد در محاكم ذيصلاح قضايي مستقر در تهران با خوانده قرار دادن مخترع،‌ اقامه دعوي نمايند و نتيجه رسيدگي و صدور حكم قطعي بيانگر واقعيت امر خواهد بود.

همچنين وفق ماده 37 قانون ثبت علائم تجارتي و اختراعات در صورتيكه:
الف ـ اختراع،‌ اختراع جديد نباشد.
ب ـ وقتي كه ورقه (سند) اختراع جهت امور نقشه‌هاي مالي و اختراعات مخل انتظامات عمومي و فرمولهاي و ترتيبات دوائي صادر شده باشد.
ج ـ وقتي كه اختراع به طريقه علمي صرف بوده و قابليت استفاده عملي صنعتي با فلاحتي (كشاورزي) نداشته باشد.
د ـ وقتي كه پنج سال از صدور ورقه (سند) اختراع گذشته و به موقع استفاده عملي گذاشته نشده باشد. هر ذي‌نفعي مي‌تواند به مراجع قضايي ذيصلاح تهران رجوع و تقاضاي صدور حكم دال بر بطلان ورقه اختراع صادر شده از اداره مالكيت صنعتي را نمايد. با توجه به مراتب مذكور روش ثبت اختراع در ايران به نحو اعلامي بوده و هر گونه ادعايي در محاكم قضايي مطرح و مورد رسيدگي قضايي قرار خواهد گرفت.

ب ـ روش تحقيقي
بعضي از كشورها با بهره جستن از وسايل و امكانات و آزمايشگاههاي مختلف در زمينه‌هاي متفاوت نسبت به بررسي ماهوي اختراع مخترع اقدام مي‌نمايند و آزمايشات مدت مديري به طول مي‌انجامد تا ادعاي مخترع درخصوص اختراعش مورد بررسي قرار گرفته تا صحت يا سقم ادعا مشخص شود.
در اين سيستم سعي مي‌شود به اختراع قبل از ثبت به طور محرمانه نگهداري و حق تقدمي براي ثبت جهت متقاضي منظور مي‌شود و اگر ادعاي مخترع مقرون به صحت تشخيص داده شد نسبت به ثبت از تاريخ تقاضا و چنانچه ادعاي مخترع صحت نداشته باشد نسبت به رد اختراع اقدام مي‌گردد. در برخي از كشورها از هر دو روش استفاده مي‌گردد، مثلاً در سوئيس، اختراعاتي كه در زمينه ساعت و دارو انجام مي‌گيرد روش تحقيقي اعمال مي‌شود و ساير زمينه‌ها با استفاده از روش اعلامي نسبت به ثبت اقدام مي شود.
بهره‌جويي از روش اعلامي و تحقيقي هر كدام مزايا و معايبي دارد كه ذكر آن در حوصله اين مقاله نمي‌گنجد. قدر مسلم قانونگذار هر كشور استفاده از يكي از دو روش را مقرر داشته و اطاعت از آن بر همگان واجب است.

مدارك لازم جهت تقاضاي ثبت اختراع در داخل كشور:
طبق ماده 22 و 23 آئين‌نامه اجرايي قانون ثبت اختراع تجارتي و اختراعات متقاضي ثبت بايد مدارك ذيل را تهيه و به اداره مالكيت صنعتي تسليم نمايد.
1- اظهارنامه اختراع 3 نسخه
اظهارنامه اختراع فرم مخصوص بوده و جزء اوراق بهادار مي‌باشد متقاضي مي‌بايستي از واحد فروش اوراق بهاءدار مستقر در اداره كل ثبت شركتها تهيه و مانند فرم ضميمه نسبت به تكميل و امضاء آن اقدام نمايد.
2- توصيف مشروح اختراع يا وسيله جديدي كه بررسي آن تقاضا مي‌شود 3 نسخه
اختراع مورد ادعا مخترع بايد بطور كامل شرح داده شود. در شرح اختراع بايد تمام جنبه‌هاي اختراع ادعايي بطور وضوح بيان گردد. توصيه‌ مي‌شود در تهيه شرح توصيف اختراع از كاغذهاي A4 استفاده گردد.
3- نقشه‌هاي اختراع 3 نسخه
نقشه كامل اختراع بايد با مركب و از روي مقياس متري تهيه و ذيل نقشه‌ها متقاضي يا وكيل او امضاء و مهر شود وفق ماده 27 آئين‌نامه اجرايي قانون ثبت علائم تجارتي و اختراعات نقشه‌ها توصيف مشروح اختراع در روي كاغذي كه 34 سانتي‌متر طول و 22 سانتي‌متر عرض داشته باشد رسم گردد و همچنين براي انجام امر مذكور فقط از يك روي كاغذ استفاده شود.
4- در صورتي كه تقاضانامه توسط وكيل متقاضي تسليم اداره مالكيت صنعتي شود اصل وكالتنامه با رونوشت يا فتوكپي برابر اصل شده بايستي ضميمه اظهارنامه شود.
5- در صورتي كه تقاضاي ثبت اختراع از طرف شركت ثبت شده به عمل آمده باشد يك برگ روزنامه رسمي دليل مديريت شركت بايستي به ضميمه مدارك تسليم اداره مالكيت صنعتي شود.
6- فتوكپي شناسنامه مخترع يا مخترعين
7- قبض رسيد بانكي حق‌الثبت اظهارنامه تقاضاي ثبت اختراع
مدارك فوق‌الذكر تهيه و تسليم اداره مالكيت صنعتي شود.

تهيه كننده: س. محمودوند